|
Saradnja jedinica lokalne samouprave sliva reke Skrapež radi kontrole erozije zemljišta i aktivne odbrane od poplava
Collaboration of local government units in the Skrapež river watershed for soil erosion control and active flood defense
Ključne reči: sliv; metod Gavrilovića; intenzitet erozije; poplave; Skrapež
Keywords: watershed; Gavrilović method; erosion intensity; floods; Skrapež
Sažetak
Saradnja jedinica lokalnih samouprava u slivu reke Skrapež (opštine Čačak, Sevojno, Valjevo, Užice, Bajina Bašta, Požega, Gornji Milanovac i Kosjerić) predstavlja ključni faktor u kontroli erozije zemljišta i aktivnoj odbrani od poplava na datom području. Sliv reke Skrapež, lepezasog je oblika i simetričan, smešten je unutar mikroregiona Srpska Crna Gora u okviru Zapadnog Pomoravlja. Karakteriše se specifičnom topografi jom koja varira od minimalne nadmorske visine od 305 m do maksimalne nadmorske visine od 1347 m. Brdsko-planinski teren zauzima 46,63% ispitivanog prostora, a prosečan pad rečnog sliva iznosi 18,36 m/km. Najveći deo sliva prekriven je metamorfnim stenama (206,52 km²). Klimatski parametri sliva, sa srednjom godišnjom temperaturom od 9,55°C i količinom padavina od 644,16 mm, utiču na procese erozije i hidrološke karakteristike sliva. Metodom po Gavriloviću izračunata je srednja godišnja produkcija nanosa od 249.650,24 m³/god, uz identifi kaciju 127 erozivnih tokova. Maksimalni proticaji beleže se u maju i junu, a najveće varijacije u slivu primećuju se u septembru, maju i avgustu. Radi sprečavanja razornog dejstva velikih voda potrebno je uspostaviti saradnju i koordinaciju radnji pomenutih jedinica lokalne samouprave kako bi se sprečilo zasipanje vodotoka, preduzele preventivne mere antierozionog uređenja zemljišta i izvršili biotehnički zaštitni radovi.
Abstract
Collaboration among local self-government units within the Skrapež River basin (municipalities of Čačak, Sevojno, Valjevo, Užice, Bajina Bašta, Požega, Gornji Milanovac, and Kosjerić) represents a crucial factor in controlling soil erosion and actively defending against floods in the area. The Skrapež River basin, characterized by a fan-shaped and symmetrical form, is situated within the microregion of Srpska Crna Gora within the Western Morava region. It features a specific topography ranging from a minimum elevation of 305 m to a maximum elevation of 1347 m. Hilly-mountainous terrain occupies 46.63% of the surveyed area, with an average river basin slope of 18.36 m/km. Most of the basin is covered by metamorphic rocks (206.52 km²). The climatic parameters of the basin, with an average annual temperature of 9.55 °C and precipitation of 644.16 mm, influence erosion processes and hydrological characteristics of the basin. Using the Gavrilović method, the average yearly sediment yield was calculated at 249,650.24 m³/year, with the identification of 127 erosive channels. Maximum flows occur in May and June, with the most significant variations in the basin observed in September, May, and August. To prevent the destructive effects of major floods, it is necessary to establish collaboration and coordination among the mentioned local self-government units to prevent stream siltation, implement preventive anti-erosion measures, and carry out biotechnical protective works.
|